Cynigiwyd ACA Bae ac Aberoedd Caerfyrddin i’r Undeb Ewropeaidd am y tro cyntaf ym Mehefin 1995, fel endid llai, sef Ardal Cadwraeth Arbennig Cilfach Tywyn: Morfa Heli ac Aber.  Yn dilyn adolygiad gan yr UE o gynigion yr aelod-wladwriaethau, addasodd y DU ei rhestr safleoedd wreiddiol, gan ychwanegu nodweddion ac ehangu rhai safleoedd.  Yn rhan o’r broses honno, ehangwyd y safle hwn yn sylweddol, ychwanegwyd nifer o nodweddion cynefin a rhywogaeth, a newidiwyd yr enw i Fae ac Aberoedd Caerfyrddin.

Dynodwyd yr ACA yn ffurfiol yn Rhagfyr 2004 ar y sail ei bod yn cynnwys enghreifftiau Ewropeaidd rhagorol o chwech o’r nodweddion cadwraeth cynefin, a phump o’r nodweddion rhywogaeth o ddiddordeb a restrwyd yn y Gyfarwyddeb Cynefinoedd.

Cynefinoedd

• Aberoedd
• Cilfachau a baeau eang a bas
• Morfeydd heli Iwerydd
• Llyrlys (Salicornia) ac unflwyddiaid eraill sy’n cytrefu mewn llaid a thywod
• Gwastadeddau llaid a thywod nas gorchuddir gan ddŵr y môr pan fo ar drai
• Cefnau tywod a orchuddir gan ychydig o ddŵr y môr trwy gydol yr amser

Rhywogaethau

• Herlynod Alosa alosa (isod dde uchaf)
• Gwangod Alosa fallax (isod chwith uchaf)
• Llysywod pendoll yr afon Lampetra fluviatilis (islaw gwaelod ar y chwith)
• Pen llysywen bendoll y môr Petromyzon marinus (islaw gwaelod ar y dde)
• Dyfrgwn Lutra lutra

I weld map sy’n dangos crynodeb dynodol o ddosbarthiad y nodweddion cynefin, cliciwch yma (1Mb pdf).